9/26/19

Մութ է։ Խոր լռութիւն...


Մութ է։ Խոր լռութիւն։
Երկինքէն փայլուն աստղիկ մը, կ՚որոշէ իջնել երկիր ու կը փափաքի զգալ հողի ջերմութիւնը։
Կ՚անցնի լայն պողոտաներէն ու փողոցներէն։ Կը տեսնէ տուն մը եւ յանկարծ վառ զգացում մը կը գրաւէ զինքը։ Կ՚ուզէ այդ տունէն ներս սպրդիլ։ Անձայն ու անշշուկ կը մտնէ։

Կը տեսնէ նորածին մը։ Նորածինի հօր ու մօր խանդավառութեամբ կը բորբոքի պզտիկ աստղը։ Կ՚ուզէ յարատեւ կրել այդ զգացումը։ Կը մօտենայ մանուկին ու անոր սրտէն ներս կը խուժէ։

Այդ աստղիկը չի նկատեր, որ այդ օրը՝ 26 Սեպտեմբեր 1869 է։
Այդ աստղիկը չի նկատեր, որ այդ քաղաքը՝ Կուտինա քաղաքն է։
Այդ աստղիկը չի նկատեր, որ այդ տունը՝ Սողոմոնեաններու տունն է։

Գէորգ Սողոմոնեանի եւ Թագուհի Յովհաննէսեանի հայրենի տունը այդ օր կը ցնծայ։ Իրենց գեղեցիկ ձայները եւ երգեր յօրինելու բնատուր յատկութիւնները կը փոխանցեն պզտիկին։ Պզտիկ աստղը կը զգայ, թէ որքա՜ն մեծ սրտի մը մէջ խուժած է։

Դժբախտաբար, կարճ ժամանակ անց, աստղիկը կը գիտակցի, թէ ոչ բոլոր զգացումները յարատեւ են։ 1870 թուականին Սողոմոնին մայրը կը մահանայ եւ այդ պզտիկ աստղիկէն մաս մը տանելով կը ճամբորդէ երկինք։ 10 տարի յետոյ՝ 1880 թուականին՝ այս անգամ Սողոմոնին հայրը կ՚երթայ վերամիանալու իր կողակիցին։

Պզտիկ Սողոմոնը եւ աստղիկը 11 տարեկանին որբ կը դառնան։ Թէեւ բեկեալ, սակայն աստղիկը կը զգայ, թէ որքան հզօր է պզտիկ Սողոմոնին սիրտը: Չ՚ուզեր հեռանալ։ Գիտէ, թէ օր մը նորէն պիտի զգայ այդ խորունկ տպաւորութիւնները։

Այդ պզտիկ աստղը եւ Սողոմոնը կը մեծնան, կը շողան ու կը բոցավառին։ Միասնաբար կը կերտեն Կոմիտասը։

Եւ Կոմիտասը կ՚աստղազարդէ իր ժողովուրդին երկինքը։

Հայ երգահան, երգիչ, երաժշտագէտ, բանաստեղծ, վարդապետ, ուսուցիչ, բանահաւաք, խմբավար եւ մանկավարժ Կոմիտաս։ Սխրանքդ, զոր նուիրեցիր ապագայ սերունդներուդ եւ ազգիդ, դեռ սուրբ է եւ վառ։

Կոմիտասը... անմոռանալին։

9/8/19

Բարի Վերամուտ



Պոլիս եմ։ Գնալը կղզի։
Կը դիտեմ ալեկոծ ծովը։
Կը տեսնեմ միւս կղզիները՝ Պուրկազը, Հէյպէլին եւ Մեծ Կղզին։
Ծովուն խախուտ ալիքները համընթաց կը ցնցեն մտածումներս։ Կարելի՞ է կասեցնել երեւակայութեան սահմանները։

Յետոյ կը նկատեմ քաղաքը... Այդ կոպիտ եւ յաւակնոտ քարէ կոյտը։
Այո, կոյտ մըն է լոկ, ոչ շունչ ունի, ոչ ալ եռանդ։
Խոնջ է, շա՜տ յոգնած։
Աչքերս կը սեւեռեմ մեր տան դիմաց գտնուող վարդագոյն շէնքին՝ երբեմնի Ներսէսեան վարժարանին։ Խոր լռութիւն կը տիրէ։
Յանկարծ ճայերու ձայները կը վերածուին մանուկներու ձայներու...
Վարժարանի փեղկերը կը բացուին, վերամուտ է։
Կրկին կը նայիմ քաղաքին։ Կանաչ է, դեռ մատղաշ եւ կ՚ապրի, կը շնչէ։
Ալիքնե՛ր, կեցէ՛ք, կանգ առէ՛ք։ Չեն խաղաղիր մտածումներս։
Կ՚երազեմ երբեմնի քաղաքը, որ բազում գրիչներու ուրախութիւն պատճառած է, ոմանց ալ հիասթափութիւն։
Հիմա անշունչ է, իր ծոցէն չեն բուսնիր նոր ծիլեր։
Ես այդ հին քաղաքը կ՚ուզեմ, որ հին լուսանկարի մը պէս յաճախ կը յամառի դէմս ելլել վէպերու, յուշագրութիւններու եւ բանաստեղծութիւններու մէջ։
Կ՚երազեմ, կ’ոգեւորուիմ, կ՚ուրախանամ, կը հիասթափուիմ։
Կը նկատեմ, որ այդ քարէ կոյտը կը լուծուի, հեղուկ կը դառնայ։
Այդ քարէ կոյտը՝ գրիչիս թանաք կը հանդիսանայ։
Կը թաթխեմ գրիչս այդ քաղաքի խորքին ու կը սկսիմ գրել։
Ներսէսեան վարժարանի զանգակը կը հնչէ։
Կը սթափիմ։
Ծովը խաղաղ է։

Համացանցային հինգ գործիքներ, որոնք կարելի է գործածել հայերէնի դասաւանդութեան մէջ

     Համավարակ... պայթում... 2020 թուականի զանազան անակնկալներուն պատճառով այսօր աշխարհի չորս ծագերուն հայկական վարժարանները դէմ յանդիման կը...